استلزامات، ضرورتها و چالشهای کسب و کار زنان روستایی

دانلود فایل کامل استلزامات، ضرورتها و چالشهای کسب و کار زنان روستایی
در قالب فایل word و متشکل از 10 صفحه قابل ویرایش

بخشی از محتوا ::

چکیده

زنان نقش مهمی در ارتقای اشتغال و بهبود وضعیت اقتصادی جامعه ایفا میکنند. ارتقای فعالیتهای کارآفرینانه در بخش زنان میتواند محرکی موثر برای رشد و توسعه اقتصاد، افزایش درآمد زنان و بهبود کیفیت زندگی آنها محسوب شود. اما امروزه سهم زنان در فعالیتهای کارآفرینی جامعه، بسیار اندک میباشد. در این راستا برای ارتقای فعالیتهای کارآفرینی زنان باید ضرورتها و پیش نیازهای کارآفرینی این قشر شناسایی و تجزیه و تحلیل شود تا نقش زنان در فعالیتهای کارآفرینی در سطح جامعه پررنگ تر شود. هدف این مطالعه نشان دادن استلزامات، ضرورتها و چالشهای کسب و کار زنان روستایی در بخش کشاورزی و محیط روستایی میباشد. این مطالعه از نوع تحلیلی مرور ادبیاتی بوده و با استفاده از منابع کتابخانهای و نظر متخصصان انجام گرفته است. نتایج این مطالعه نشان میدهد که مهمترین ضرورتها و عوامل مؤثر در کسب و کارهای زنان روستایی را میتوان در چهار بخش فردی، شبکهای، سازمانی و محیطی دسته بندی کرد.

واژههای کلیدی: زنان، کسب و کار، روستا، کشاورزی، کارآفرینی

مقدمه

در جهان، طی چند دهه اخیر توجه زیادی به موضوع کارآفرینی و کارآفرینان شده است. علت این توجه، نقش مهم، مثبت و سازنده کارآفرینان در توسعه اقتصادی و اجتماعی، بهرهبرداری از این منابع بالقوه در جهت مقابله با مسائل و چالشهایی نظیر تورم، رکود و به خصوص بیکاری بوده است (پرهیزگار و همکاران، .(۱۳۸۹ این ایده که کارآفرینان کلید توسعه و بهبود اقتصادی یک کشور هستند، توسط متخصصان برجستهای مانند شومپیتر (۱۹۳۴)، استیونسون و جاریلو (۱۹۹۰)، مورد تأکید قرار گرفته است (مقیمی و احمد پورداریانی، .(۱۳۸۷ با گسترش سریع مقوله کارآفرینی، اهمیت کارآفرینی زنان و توسعه کسب و کارهای زنان دو چندان شده است. رشد اقدامات کسب و کارانه زنان در زمینههایی مانند زمینههای تولیدی، که به صورت سنتی حضور زنان در آن کم بوده، سریع بوده است .(Bates, 2002) در سالهای اخیر، بهبود کارآفرینی و کسب و کارهای زنان به یک حوزه کلیدی در میان مباحث علمی، سیاستگزاران و آژانسهای حمایتی تبدیل شده است. امروزه، کارآفرینان زن، نماینده سومین گروه از شرع کنندگان کسب و کار هستند، و نیاز به مطالعه و فهم اینکه چرا و چگونه کارآفرینی زنان افزایش یافته است، ضروریست .(Carter, et al., 2007) توانایی زنان خود اشتغال در کسب درآمد در طول ۵ سال گذشته موضوع مطالعات و بحثهای قابل توجه بوده است .(Orser et al., 2006) بسیاری از محققان معتقدند که فعالیتهای کارآفرینی زنان، نقش برجستهای در سلامت اقتصاد کشورها دارد. به طوری که در کوتاه مدت تحولات عظیمی در فرآیندهای توسعه ایجاد کرده است. امروزه زنان در کشورهای در حال توسعه امید اول برای ارتقای خانواده-ها و رشد و توسعه کشورهای خود هستند (گلرد، .(۱۳۸۸ نیاز خانواده به دو بازوی نان آور چنان جدی و حیاتی شده است که سنتهای ضد اشتغال زنان زیر سلطه روز افزون احتیاجات فزاینده خانواده به »پول« بیرمق شده و جای خود را به ضرورت اشتغال زنان سپرده است (ملک زاده، .(۱۳۸۵ در واقع موفقیت زنان کارآفرین در این جوامع نه تنها موجب سود اقتصادی میشود، بلکه منافع اجتماعی و فرهنگی هم ایجاد میکند (گلرد، .(۱۳۸۸

در نگاهی گذرا به جریان رشد زنان صاحب کار در سالهای مختلف، موج حرکت زنان ایرانی در راه اندازی کسب و کار مشهود است (آراستی و جوکار، .(۱۳۸۶ در ایران نیز زنان، خود اشتغالی را راهی برای غلبه بر مشکل جداسازی مشاغل و مشارکت در توسعه اقتصادی می بینند (آراستی، .(۱۳۸۵ بررسی ساختار اشتغال زنان بر مبنای سه بخش عمده فعالیت (کشاورزی، صنعت و خدمات) در ایران نشان می دهد که، ۳۹/۲ درصد از زنان در بخش کشاورزی (شامل کشاورزی، شکار و ماهیگیری)، ۲۷/۴ درصد در بخش صنعت (شامل استخراج معدن، تأمین برق و گاز و آب، ساختمان) و ۴۵/۲ درصد در بخش خدمات اشتغال داشته اند. این نسبتها برای مردان به ترتیب ۲۵/۱، ۲۹/۸ و ۳۳/۳ درصد می باشد(سالنامه آماری ایران، .(۱۳۸۳ همچنین نگاهی به نسبت زنان شاغل در برخی سطوح مدیریتی نشان دهنده پایین بودن سهم حضور زنان در آن گروهها می باشد. به طوری که علی رغم رشد تعداد زنان در سطوح مدیریتی، سهم زنان از مدیران، قانونگذاران و کارکنان عالی رتبه، ۲/۵ درصد است (سالنامه آماری ایران، .(۱۳۸۳ جداسازی مشاغل، حضور کم زنان در سطوح بالای مدیریتی و توقعات در رابطه با نقشهای خانوادگی، زنان را در برخی زمینههای شغلی محدود میکند. همچنین در انگیزهها و اهداف آنان در کسب و کار تأثیر میگذارد .(Aldrich, 1989)

با وجود اینکه افزایش قابل ملاحظه زنان شاغل، واقعیت انکار ناپذیر جامعه ایران است، اما تجربه اجتماعی حاکی از آن است که تعداد کمی از زنان شاغل، کارآفرین هستند (جواهری و قضاتی، (۱۳۸۳ و نرخ مشارکت اقتصادی آنان مطابق آخرین آمار موجود، ۱۵/۵ درصد است که با متوسط نرخ فعالیت اقتصادی زنان در جهان ۳۰) درصد) فاصله دارد (آراستی و جوکار، .(۱۳۸۶ زمانی که زنان صاحب کسب و کار برای راه اندازی بازاری فراتر از ارباب رجوعان خانگی سنتی خود جستجو می کنند، همواره شکایت می کنند که دسترسی کمی به ارباب رجوع، نسبت به مردان صاحب کسب و کار دارند .(Bates, 2002) از اینرو در کشورهای در حال توسعه، زنان فرصتهای شغلی کمتری دارند و غالبا در بخش غیررسمی و بدون دریافت دستمزد به کار مشغول هستند و به همین دلیل در ارقام و جداول آماری سرشماریها به عنوان »جمعیت شاغل« قلمداد نمیشوند و در نهایت در جمعیت غیر فعال شمارش و اندازه گیری میشوند (بامداد، .(۱۳۷۶ به همین دلیل نقش کارآفرینان زن اغلب کمتر از ارزش واقعی تخمین زده میشوند.